Cảm mạo là nhiễm phải khí hậu trái thường của thời tiết mà sinh bệnh. Nặng thì gọi là “trúng”, vừa thì gọi là “thương”, nhẹ thì gọi là “cảm mạo”.

Vậy khí hậu trái thường là thế nào?

Trái thường là nghịch với lẽ bình thường, ví như mùa Xuân đáng lẽ ấm áp mà lại lạnh; mùa Hạ đáng lẽ nóng mà lại mát; mùa Thu đáng lẽ mát mà lại nóng; mùa Đông đáng lẽ lạnh mà lại ấm và triệu chứng chung của cảm mạo thường là nóng sốt, đau đầu, đau mình, cơ thể uể oải, ho nghẹt mũi hoặc sổ mũi v.v… và người ta vẫn thường dùng các phương pháp sau đây để chữa trị như cạo gió, chích lễ, giác hút, xông hơi bắng lá Tía tô, lá Chanh, lá Sả, Bạc hà… mỗi thứ một nắm xông ra mồ hôi hoặc ăn cháo hành, cháo tỏi nóng.

Đơn giản là vậy nhưng lắm lúc bệnh không khỏi mà ngày càng nặng thêm, càng khó chữa, có bệnh cảm dây dưa hàng chục năm mà vẫn không chữa khỏi.

Để chữa trị bệnh cảm mạo có hiệu quả chúng ta cần phân biệt cho được triệu chứng của cảm phong hàn hay của cảm phong nhiệt:

1. Cảm phong hàn:

Triệu chứng chủ yếu là đau đầu không ra mồ hôi, ớn lạnh nhiều, sợ lạnh, sốt nhẹ, nghẹt mũi, sổ mũi nước trong hoặc ho ngứa cổ, khớp chân tay nhức buốt có khi cứng gáy, rêu lưỡi trắng mòng, mạch phù khẩn hoặc phù hoãn (biểu hư có ra mồ hôi).

2. Cảm phong nhiệt:

Triệu chứng chủ yếu là đau đầu căng trướng, phát sốt không ớn lạnh, sợ nóng, mồm khô, họng khô, sổ mũi nước vàng hoặc ho đờm vàng, họng đỏ đau, có lúc chảy máu cam hoặc táo bón, rêu lưỡi vàng mỏng, mạch phù sác.

Giản đơn hóa trong vấn đề nhận biết cảm hàn hay cảm nhiệt ta chỉ cần nhớ “cảm cái gì sợ cái đó”: “cảm hàn sợ lạnh, cảm nhiệt sợ nóng” là dụng đúng phương.

A. Điều trị bằng thuốc Nam.

A.1. Cảm phong hàn:

Rau má 1 nắm + Cỏ hôi 1 nắm, sắc uống (Cỏ hôi có nơi gọi là Cỏ thơm hoặc Hoa cứt lợn).

A.2. Cảm phong nhiệt:

Rau má 2 nắm + Lá tre 1 nắm, sắc uống.

Bài thuốc giản đơn nhưng đã tuân theo phương pháp của cổ phương “Không phát hãn, không công tà mà bồi dưỡng chính khí bằng Rau má (được gọi là Sâm Việt Nam), cân bằng hàn nhiệt bằng cỏ hôi hoặc bằng Lá tre. Chính khí được bồi dưỡng, hàn nhiệt được cân bằng thì tà khí (tác nhân gây bệnh) tự lui, khỏi bệnh. Bởi lẽ mọi bệnh phát sinh đều do hư cả, hư đây là chính khí (sức đề kháng của cơ thể) hư thì tà khí mới thừa chỗ hư đó mà xâm nhập vào cơ thể. Bởi vậy lúc nào cũng phải để ý đến chính khí làm đầu, cái hay của bài thuốc này là ở chỗ đó: “Không phát hãn mà mồ hôi tự ra, không công tà mà tà tự rút”.

B.Điều trị bằng thuốc Bắc.

B.1. Cảm phong hàn

- Phép chữa: Tân ôn giải biểu
- Bài thuốc: Nhân sâm bại độc tán

Đảng sâm 24g Phục linh 24g
Cam thảo 12g Chỉ xác 24g
Cát cánh 24g Sài hồ 24g
Tiền hồ 24g Khương hoạt 24g
Độc hoạt 24g Xuyên khung 24g
Bạc hà 12g Gừng 3 lát.

Tất cả các vị thuốc trên phơi sấy khô, tán nhỏ để vào ve keo đậy kín. Mỗi làn uống 20g với nước sôi, uống ngày 2 – 3 lần. Có thể dùng dưới dạng thuốc sắc.

Phân tích bài thuốc:

Khương hoạt khu phong đi vào Thái dương kinh, Độc hoạt chữa phục phong kiêm khử thấp trừ đau đi vào Thiếu âm kinh, Sài hồ tán nhiệt thăng thanh hợp với Xuyên khung để hòa huyết bình can chữa các chứng đau đầu, tối mắt, Chỉ xác, Tiền hồ giáng khí hành đờm hợp với Cát cánh, Phục linh để tiết Phế nhiệt mà trừ thấp tiêu thủng, Cam thảo hòa lý mà phát biểu, Đảng sâm phù chính để khu tà sơ thông kinh lạc, giải tán hết phong tà cho nên gọi là Bại độc (vì nó đánh bại mọi thứ độc nào cảm cúm thời tà, nào dịch lệ, chướng khí… ).

B.2. Cảm phong nhiệt

- Phép chữa: Tân lương giải biểu
- Bài thuốc: Ngân kiều tán

Kim ngân hoa 40g Liên kiều 40g
Lá tre (Trúc diệp) 16g Cát cánh 24g
Kinh giới tuệ 16g Đạm đậu xị 20g
Ngưu bàng tử 24g Bạc hà 20g
Sinh cam thảo 20g

Tất cả các vị thuốc trên phơi sấy khô, tán nhỏ để vào ve keo đậy kín. Mỗi làn uống 20g nấu với nước rễ lau (Lô căn) trước khi bốc mùi thơm hãy rót cho uống dần, cứ 4 giờ cho uống 1 lần, tối lại cho uống 1 lần nữa. Đừng nấu lâu vì chữa Phế vệ cần lấy chất kinh thanh của thuốc. Nếu nấu lâu trở nên bị đậm, thuốc váo trung tiêu hóa ra lạc hướng.

Phân tích bài thuốc: Kim ngân hoa, Liên kiều vi quân vì nó chủ dược chữa ôn nhiệt, Ngưu bàng tử, Đạm đậu xị vi thần phát biểu khu tà, Bạc hà, Kinh giới tuệ tán phong, Lá tre, Sinh cam thảo thanh nhiệt 4 vị đều vi tá, Cát cánh vi sứ vì tính nhẹ và dấy lên ở trên, gia Lô căn có tính ngọt dịu làm dẫn đạo để tiết ở dưới. Đây cũng là bài thuốc hay nhất chữa cảm mạo, dịch cúm.

C. Điều trị bằng Châm cứu.

C.1. Cảm phong hàn

- Phép chữa: Giải biểu tán hàn
- Phương huyệt: Đại chùy, Phong trì, Liệt khuyết, Ngoại quan.

Giải thích cách dùng huyệt:

Đại chùy châm bổ cho cường tráng vệ khí để giải tà khí (Đại chùy là huyệt hội của mạch Đốc và 6 kinh dương, là huyệt đặc hiệu nâng sức đề kháng của cơ thể), Phong trì, Ngoại quan châm tả để giả biểu, Liệt khuyết châm tả để tuyên thông Phế khí. Nếu có ho thêm Phế du, nếu sổ mũi, nghẹt mũi thêm Nghinh hương.

C.2. Cảm phong nhiệt

- Phép chữa: Khu phong thanh nhiệt
- Phương huyệt: Đại chùy, Phong trì, Khúc trì, Hợp cốc.

Giải thích cách dùng huyệt: Đại chùy, Phong trì: như trên, Khúc trì, Hợp cốc châm tả có tác dụng thanh nhiệt. Nếu đại tiện táo bón thêm Thiên khu, Túc tam lý (thông lợi đại tiện).

* * *

Xem các bài cùng tác giả: click vào đây
Xem trang Y học, Đời sống: click vào đây
Trở về trang chính: www.nuiansongtra.com