Mở speakers ON, click vào tam giác bên trái để nghe.

Muốn OFF, click vào hai gạch thẳng đứng bên trái.

GỞI NGƯỜI VỀ CÁT BỤI

Sáng tác: Nhật Ngân 

Ca sĩ: Duy Khánh

Đề tài liên hệ:

Trang thơ Lâm Anh: click vào đây

Lâm Anh qua đời vào ngày 12 tháng 1 năm 2014. Tiễn Lâm Anh về với lòng đất núi rừng Cát Tiên - Lâm Đồng, nhà thơ Võ Chân Cửu đã viếng anh hai câu:

"Trà Khúc chảy xuôi dòng, đến Ba La muốn tránh triều cường, phải “Quá Giang thuyền ngược” (*)

Cát Tiên cao mấy núi, qua ngã Lam Anh để ngừa cơn lũ quét, sao đành bỏ cuộc chơi!"

Thật là xúc động! Chỉ với hai câu đối viếng bạn, Võ Chân Cửu đã nói lên được cuộc đời thơ nhiều lận đận của Lâm Anh.

Chân dung Lâm Anh

Lâm Anh tên thật là Nguyễn Lâm Anh, còn có bút danh Nguyễn Ba La. Anh sinh ngày 08 tháng 12 năm 1942 tại làng Ba La, xã Nghĩa Dõng, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi. Trong những năm 60 và đầu thập niên 70 của thế kỷ 20, Lâm Anh đã xuất hiện trên thi đàn và làm nên tên tuổi cùng thời với Phan Nhự Thức, Trần Thuật Ngữ... Sau năm 1975, hoàn cảnh cuộc sống nhiều khó khăn, Lâm Anh đã đưa gia đình rời quê hương Quảng Ngãi đến Cát Tiên sinh sống. Cuộc sống tha phương nơi núi rừng xa lạ, nhiều gian nan, thử thách, nhưng Lâm Anh vẫn gắn bó đời mình với thơ. Chính thơ đã cho anh niềm tin vào cuộc sống.

Chúng ta thật sự xúc động khi đọc "Cát Tiên ngày ấy" của Nguyễn Hoàng Dương - một người bạn trẻ đồng hương của Nguyễn Lâm Anh viết về những ngày sống cùng anh ở Cát Tiên:

-"... Có một con người mà nếu không có anh ở đây chưa hẳn tôi đã đến Cát Tiên. Người đó là nhà thơ Nguyễn Lâm Anh... Gần hai mươi năm sau đêm rượu tiễn biệt đầy mưa gió nơi quê nhà, tôi và Lâm Anh cùng nhau cụng chén trùng phùng nơi đất Trích xa xôi. Ngọn đèn dầu sáng lên trong niềm vui hạnh ngộ. Lâm Anh với vầng trán vút cao ngồi uy nghi giữa bốn bề rừng núi, sau lưng tôi sông Đồng Nai chảy lạnh một dòng. Tiếng ly chạm nhau ngân dài như hồi chuông hành lễ, và Lâm Anh đọc thơ. Thơ anh vạm vỡ một niềm bi tráng. Tiếng thơ anh đi vào hồn tôi như lời đồng vọng từ những cơn cuộc bể dâu. Tôi nghe khí thơ anh cuồn cuộn bay trong đêm rừng núi, hồn thơ anh vây phủ tôi. Những oan nghiệt giữa cuộc tử sinh được thơ hóa giải. Anh ung dung dắt bóng thơ đi giữa trận đồ bát quái của cơm áo cõi người. Thơ anh như lời gọi thức tỉnh hồn tôi, bởi tôi, một chiếc bóng mộng du đang bơ vơ trên những nẻo đoạn trường... Tôi nhắm mắt ngồi nghe thơ anh chen trong tiếng gió khuya hú dài qua truông rẫy, lẫn trong tiếng nước sông Đồng Nai đang âm vang một khúc kinh buồn...".

Đọc những câu thơ Lâm Anh viết về tình mẹ con, chúng ta nghe lòng rưng rưng và thấm thía về cuộc sống của gia đình anh nơi vùng kinh tế mới xa xôi:

"Bạc tóc cũng dụi vào lòng mẹ

Muốn khóc to thời tuổi lên ba

Mẹ cười nước mắt pha màu khói

Một vầng trăng trong bếp hiện ra

.  .  .  .  .

Tiếng loa loa xé lòng nát ruột

Kinh tế mới tìm áo ấm cơm no

Mẹ đã gù lưng thêm gánh nặng

Lên rừng vá áo giúp cho con

Mũi kim như mũi đời tê điếng

Mẹ nhìn trời ngỡ chiếc áo quan"

(Trích: "Bài ca sau ngày hòa bình")

Những hình ảnh thường ngày trong cuộc sống, qua ngòi bút của Lâm Anh đã đi vào thơ thật sinh động, cuốn hút người đọc:

"Lửa chiều hôm... em thổi bùng

Tôi chợt cháy và sương chợt đỏ

Nồi củ trắng như sôi cùng gió

Cây ngoài vườn dường cũng sôi xanh"

(Trích: "Chiều hôm Cát Tiên")

Lâm Anh có những câu thơ tứ tuyệt tài hoa, đầy ẩn dụ, bắt người đọc phải suy tưởng:

"Lột tiếng chim dán đầu cây

Tám năm về gỡ làm trầy mùi hương

Sớm mai nắng ấm đỏ vườn

Mùi hương nào chín tận phương trời chiều"

(Trích: "Tám năm")

Thơ Lâm Anh đa dạng, nhiều cung bậc tình cảm , gắn bó với cuộc sống:

"Ồ! Mặt trời vẫn mọc ở phương Đông

Loài chim khôn còn hót được trong lòng

Thì dù ta chỉ còn đôi cánh lá

Cũng vì người mà trổ hết mùa bông"

(Trích: "Cũng vì người")

Sau bao năm sống xa quê hương, xuôi ngược giữa chợ đời, trong một lần về thăm Quảng Ngãi, Lâm Anh viết bài thơ "Chiếc áo cũ" như một lời tâm sự. Bài thơ ngũ ngôn dài 27 khổ gồm 110 câu thơ. Được rút ra từ tim, từ ruột gan của anh:

"Ta mua chiếc áo cũ

Với giá bốn mươi đồng

Quảng Ngãi chiều gió bấc

Quảng Ngãi đầy mùa đông

Ta đứng thay áo mới

Giữa chợ đời ngược xuôi

Ta ngắm ta như núi

Giữa đất trời rộng thênh

.  .  .  .  .

Ta giống như ông lão

Lật chiếc áo thời trai

Ngắm bâu mòn cổ bạc

Như ngắm cành hoa phai

Ta giống như con nít

Khoe chiếc áo đầu năm

Ta ngắm trên ngắm dưới

Như ngắm trời xa xăm

Áo thu xanh vàng nắng

Đẫm xót tình quê hương

Ta sờ tay vô túi

Bỗng đụng nhằm khói sương

Ta sờ tay vô túi

Mới hay rằng trong áo

Có bóng chiều ải quan

Có bóng người thua trận

Ôm bước về hoang mang

Ta sờ tay vô túi

Mới hay rằng trong áo

Có một bầy ngựa hoang

Quị chân vào mặt nước

Đành quên thời dọc ngang

.  .  .  .  .

Ôi! Ai về trong áo

Mang bóng hình vọng phu

Mắt chưa mờ máu đỏ

Tình chưa mờ thiên thu

Để bây giờ trong áo

Có ta chết nụ cười

Ôm những bầu rượu đắng

Trút vào hồn hoang vu

Để bây giờ trong áo

Có em rã lệ hồng

Trong đường kim mũi chỉ

Trong nút mòn khuy long

.  .  .  .  .

Bao năm đời treo áo

Bên một góc cổ đình

Người xưa... im cửa đóng

Nhện giăng mờ buồn tênh

Bao năm đời treo áo

Trên rẫy bái nương rau

Trong đầu rừng xó núi

Trên dốc ngược đường xuôi

Bao năm đời nhuộm áo

Đo lòng em - lòng con

Đen đầu đường - xó chợ

Vàng lòng anh - lòng tôi

Bao năm đời xé áo

Bọc lá trầu trái cau

Chặm mắt mù bụi cát

Che tóc bạc muôn màu

Cũng đành như chiếc áo

Bạch thếch những màu xanh

Ôi những màu đất đá

Ôi em và ôi anh

Cũng đành như chiếc áo

Tan bụi vào thiên thu

Vào thơ sầu thiên cổ

Vào hoang phế mịt mù

Bao năm lòng không áo

Bởi ta bận làm ăn

Bao năm đời quên áo

Nên rất quí tình em

Nếu không về quê cũ

Đâu gặp được mùa đông

Cảm tạ ơn gió bấc

Cảm tạ đời lạnh căm

Cảm tạ ơn sông núi

Cảm tạ người tôi thương".

(Trích: "Chiếc áo cũ")

Đây là bài thơ "đỉnh cao" trong sự nghiệp sáng tác của Lâm Anh. Nội dung bài thơ là lời tâm sự về cuộc đời, một đời thơ nhiều khổ lụy. Có nhiều người thấy cuộc đời mình trong bài thơ "Chiếc áo cũ" của Lâm Anh. Những con chữ giàu nhạc điệu, hình ảnh bắt chúng ta phải suy tư về một kiếp người. Bên cạnh tư tưởng, tình cảm, chúng tôi tin thơ còn có tâm linh - thơ còn có khả năng linh cảm. Phải chăng trong một lần về thăm quê nhà, Lâm Anh linh cảm cho "chuyến đi xa" của mình nên đã dốc bầu tâm sự về cuộc đời, về thơ và thốt lên lời cảm tạ quê hương, cảm tạ những người anh yêu thương trong cuộc đời.

Khi tôi viết đến dòng cuối của bài viết này, Lâm Anh đi xa đã hơn 2 năm. Cùng với thi phẩm "Quá giang thuyền ngược" được Nhà xuất bản Văn hóa Thông xuất bản năm 2012, Lâm Anh còn có đến hơn 25 tập thơ đã hoàn thành bản thảo, chưa xuất bản và còn nhiều thơ đăng trên các báo và các tuyển tập văn học trong và ngoài nước. Nhiều bài thơ của anh đã neo đậu trong lòng người yêu thơ.

Nhìn vào di sản thơ của Lâm Anh, chúng ta nhận thấy: Bao năm xuôi ngược giữa chợ đời, trước khi đi xa, Lâm Anh đã xây dựng được "ngôi nhà mặt tiền" trên con đường thơ ca. Người "mua chiếc áo cũ " đã vì đời mà "trổ hết bông". Và, những hoa thơ của Lâm Anh sẽ mãi  tỏa hương khắp đất trời.

Lê Ngọc Trác

Phố biển La Gi tháng 3/2016

(*) Tên một sáng tác của Lâm Anh.

*  *  *

Xem bài cùng tác giả, click vào đây

Xem trang Tạp văn, tùy bút, click tại đây 
Trở về trang chính: www.nuiansongtra.com