The Six-Day War at 50

By Richard N. Haass

Trần Anh Phúc dịch

Nguyễn Huy Hoàng biên tập

Project Syndicate

May 23-2017.

Thế giới sắp kỷ niệm 50 năm cuộc chiến tranh nổ ra vào tháng 6 năm 1967 giữa Israel với Ai Cập, Jordan, và Syria – một cuộc xung đột vẫn tiếp tục là một dấu ấn lớn tại một khu vực có lịch sử hiện đại được định hình chủ yếu bởi bạo lực. Cuộc chiến này kéo dài chưa đầy một tuần, nhưng di sản của nó vẫn còn dai dẳng trong hàng nửa thế kỷ sau đó.

Cuộc chiến đó được châm ngòi bởi một cuộc tấn công phủ đầu của Israel vào lực lượng không quân Ai Cập nhằm đáp trả quyết định của Ai Cập về việc trục xuất lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc ra khỏi Gaza và Bán đảo Sinai và đóng cửa Eo biển Tiran đối với tàu thuyền Israel. Israel tấn công trước, nhưng hầu hết các nhà quan sát đều xem đó là một hành động tự vệ chính đáng chống lại một mối đe dọa sát sườn.

Israel không có ý định chiến đấu trên nhiều mặt trận, nhưng cuộc chiến đã mở rộng nhanh chóng khi cả Jordan và Syria đều tham gia cuộc xung đột cùng phe Ai Cập. Đó là một quyết định đắt giá đối với các nước Ả Rập. Chỉ sau sáu ngày chiến đấu, Israel đã kiểm soát được Bán đảo Sinai và dải Gaza, Cao nguyên Golan, Bờ Tây, và toàn bộ Jerusalem. Nhà nước Israel mới rộng gấp ba lần so với trước. Nó gợi lại một cách kỳ quặc về kỷ Sáng thế: sau sáu ngày nỗ lực dồn dập là một ngày nghỉ ngơi, trong trường hợp này là việc ký một lệnh ngừng bắn.

Cuộc chiến chênh lệch và kết cục của nó đã chấm dứt quan niệm (đối với một số người là một giấc mơ) rằng Israel có thể bị xóa sổ. Chiến thắng năm 1967 đã làm cho Israel trở thành một nhà nước vĩnh viễn theo cách mà các cuộc chiến năm 1948 và năm 1956 đã không làm được. Nhà nước mới cuối cùng đã đạt được một mức độ chiều sâu chiến lược. Hầu hết các nhà lãnh đạo Ả Rập đã chuyển mục tiêu chiến lược của họ từ việc xóa sổ Israel sang việc thúc đẩy nước này trả lại những đường biên giới thời kỳ trước cuộc chiến năm 1967.

Tuy nhiên, Chiến tranh Sáu ngày đã không dẫn đến hòa bình, dù chỉ là hòa bình một phần. Điều đó sẽ phải chờ đến tận cuộc chiến tháng 10 năm 1973, cuộc chiến tạo tiền đề cho Hiệp ước Trại David và Hiệp định Hòa bình Israel-Ai Cập. Sau cuộc xung đột này phe Ả Rập phục hồi được danh dự; còn về phần mình người Israel lại phải hối tiếc. Có một bài học quý giá ở đây: những kết quả mang tính quyết định về quân sự không nhất thiết dẫn đến những kết quả mang tính quyết định về chính trị, chưa nói gì đến hòa bình.

Tuy nhiên, cuộc chiến năm 1967 có dẫn tới kết quả ngoại giao, ở đây là Nghị quyết số 242 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Được thông qua vào tháng 11 năm 1967, nghị quyết kêu gọi Israel rút khỏi các vùng lãnh thổ chiếm đóng trong cuộc xung đột gần đây – nhưng cũng ủng hộ quyền được sinh sống trong các ranh giới an toàn và đã được công nhận của người Israel. Nghị quyết này là một trường hợp kinh điển về sự mập mờ mang tính sáng tạo. Những người khác nhau có thể hiểu nó theo những hướng khác nhau. Điều đó có thể giúp một nghị quyết dễ dàng được thông qua hơn, nhưng lại khó hành động dựa trên nghị quyết đó hơn.

Do đó hầu như không ngạc nhiên khi vẫn không có hòa bình giữa người Israel và người Palestine, bất chấp vô số hành động ngoại giao của Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và các nước thành viên, Liên Hợp Quốc, và chính các bên hữu quan. Công bằng mà nói, Nghị quyết số 242 không phải là nguyên nhân của tình trạng này. Hòa bình chỉ đến khi một cuộc xung đột trở nên chín muồi để đạt được giải pháp, đó là khi các nhà lãnh đạo của các bên đóng vai trò chủ đạo đều sẵn sàng và có khả năng chấp nhận thỏa hiệp. Nếu thiếu đi điều đó, không nỗ lực ngoại giao đầy thiện ý nào của những người ngoài cuộc có thể bù đắp được.

Nhưng dẫu sao đi nữa, cuộc chiến năm 1967 cũng đã có một tác động rộng lớn. Người Palestine đã có được một bản sắc và sự nổi bật trên trường quốc tế, điều mà phần lớn họ không có được khi hầu hết còn đang sống dưới sự cai trị của Ai Cập hay Jordan. Điều mà người Palestine không thể tạo ra là sự đồng thuận về việc có nên chấp nhận Israel hay không, và nếu có thì họ phải từ bỏ điều gì để có được một nhà nước của riêng mình.

Người Israel lại có thể đồng ý về một số vấn đề. Đa số ủng hộ việc trao trả Sinai cho Ai Cập. Nhiều đời chính phủ đã chuẩn bị trả lại Cao nguyên Golan cho Syria theo những điều khoản chưa bao giờ được đáp ứng. Israel đã đơn phương rút khỏi Gaza và ký một hiệp ước hòa bình với Jordan. Ngoài ra còn có một thoả thuận chung rằng các bên nên tiếp tục giữ Jerusalem ở tình trạng thống nhất và nằm dưới sự quản lý của Israel.

Nhưng thỏa hiệp đã chấm dứt ở Bờ Tây. Đối với một số người Israel, vùng lãnh thổ này là một phương tiện để đạt được mục đích, và nó sẽ được trao đi để đổi lại một nền hòa bình ổn định với một nhà nước Palestine có trách nhiệm. Đối với những người Israel khác, Bờ Tây vốn đã là mục đích, và nó sẽ được ổn định và duy trì.

Nói như vậy không có nghĩa là hoàn toàn không có bước tiến về ngoại giao từ năm 1967. Nhiều người Israel và Palestine đã bắt đầu thừa nhận thực tế về sự tồn tại của nhau và nhu cầu phân chia vùng đất của họ thành hai nhà nước. Nhưng hiện tại cả hai bên vẫn chưa sẵn sàng giải quyết điều chia rẽ họ. Cả hai bên đều đã và đang phải trả giá cho sự bế tắc này.

Ngoài những thiệt hại về vật chất và kinh tế, người Palestine vẫn chưa có một chính quyền riêng và quyền tự quyết về cuộc sống của họ. Mục tiêu trở thành một đất nước Do Thái vĩnh cửu, dân chủ, an ninh, và thịnh vượng của Israel hiện bị đe doạ bởi sự chiếm đóng còn bỏ ngỏ và những thực tế nhân khẩu học đang biến chuyển.

Trong khi đó, khu vực và thế giới phần lớn đều đã bước tiếp, quan tâm nhiều hơn đến Nga, Trung Cộng, hay Triều Tiên. Dù giữa người Israel và người Palestine có hòa bình đi chăng nữa thì nó cũng sẽ không mang lại hòa bình cho Syria, Iraq, Yemen, hay Libya. 50 năm sau sáu ngày chiến tranh, sự thiếu vắng hòa bình giữa người Israel và Palestine đã trở thành một phần của một nguyên trạng không hoàn hảo mà nhiều người đã đi đến chỗ chấp nhận và mong đợi.

Richard N. Haass

Trần Anh Phúc dịch

Nguyễn Huy Hoàng biên tập

Richard N. Haass, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR), nguyên là Giám đốc Hoạch định Chính sách của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ (2001–03), đặc phái viên của Tổng thống George W. Bush tại Bắc Ireland, và Điều phối viên của chương trình Tương lai của Afghanistan. Ông là tác giả cuốn A World in Disarray: American Foreign Policy and the Crisis of the Old Order. (From Project Syndicate).

The Six-Day War at 50

By Richard N. Haass

Project Syndicate

May 23-2017.

New York – The world is about to mark the 50th anniversary of the June 1967 war between Israel and Egypt, Jordan, and Syria – a conflict that continues to stand out in a region with a modern history largely defined by violence. The war lasted less than a week, but its legacy remains pronounced a half-century later.

The war itself was triggered by an Israeli preemptive strike on the Egyptian air force, in response to Egypt’s decision to expel a United Nations peacekeeping force from Gaza and the Sinai Peninsula and to close the Straits of Tiran to Israeli shipping. Israel struck first, but most observers regarded what it did as a legitimate act of self-defense against an imminent threat.

Israel did not intend to fight on more than one front, but the war quickly expanded when both Jordan and Syria entered the conflict on Egypt’s side. It was a costly decision for the Arab countries. After just six days of fighting, Israel controlled the Sinai Peninsula and the Gaza strip, the Golan Heights, the West Bank, and all of Jerusalem. The new Israel was more than three times larger than the old one. It was oddly reminiscent of Genesis: six days of intense effort followed by a day of rest, in this case the signing of a cease-fire.

The one-sided battle and its outcome put an end to the notion (for some, a dream) that Israel could be eliminated. The 1967 victory made Israel permanent in ways that the wars of 1948 and 1956 did not. The new state finally acquired a degree of strategic depth. Most Arab leaders came to shift their strategic goal from Israel’s disappearance to its return to the pre-1967 war borders.

The Six-Day War did not, however, lead to peace, even a partial one. That would have to wait until the October 1973 war, which set the stage for what became the Camp David Accords and the Israel-Egypt peace treaty. The Arab side emerged from this subsequent conflict with its honor restored; Israelis for their part emerged chastened. There is a valuable lesson here: decisive military outcomes do not necessarily lead to decisive political results, much less peace.

The 1967 war did, however, lead to diplomacy, in this case UN Security Council Resolution 242. Approved in November 1967, the resolution called for Israel to withdraw from territories occupied in the recent conflict – but also upheld Israel’s right to live within secure and recognized boundaries. The resolution was a classic case of creative ambiguity. Different people read it to mean different things. That can make a resolution easier to adopt, but more difficult to act on.

It thus comes as little surprise that there is still no peace between Israelis and Palestinians, despite countless diplomatic undertakings by the United States, the European Union and its members, the UN, and the parties themselves. To be fair, Resolution 242 cannot be blamed for this state of affairs. Peace comes only when a conflict becomes ripe for resolution, which happens when the leaders of the principal protagonists are both willing and able to embrace compromise. Absent that, no amount of well-intentioned diplomatic effort by outsiders can compensate.

But the 1967 war has had an enormous impact all the same. Palestinians acquired an identity and international prominence that had largely eluded them when most were living under Egyptian or Jordanian rule. What Palestinians could not generate was a consensus among themselves regarding whether to accept Israel and, if so, what to give up in order to have a state of their own.

Israelis could agree on some things. A majority supported returning the Sinai to Egypt. Various governments were prepared to return the Golan Heights to Syria under terms that were never met. Israel unilaterally withdrew from Gaza and signed a peace treaty with Jordan. There was also broad agreement that Jerusalem should remain unified and in Israeli hands.

But agreement stopped when it came to the West Bank. For some Israelis, this territory was a means to an end, to be exchanged for a secure peace with a responsible Palestinian state. For others, it was an end in itself, to be settled and retained.

This is not to suggest a total absence of diplomatic progress since 1967. Many Israelis and Palestinians have come to recognize the reality of one another’s existence and the need for some sort of partition of the land into two states. But for now the two sides are not prepared to resolve what separates them. Both sides have paid and are paying a price for this standoff.

Beyond the physical and economic toll, Palestinians continue to lack a state of their own and control over their own lives. Israel’s objective of being a permanent Jewish, democratic, secure, and prosperous country is threatened by open-ended occupation and evolving demographic realities.

Meanwhile, the region and the world have mostly moved on, concerned more about Russia or China or North Korea. And even if there were peace between Israelis and Palestinians, it would not bring peace to Syria, Iraq, Yemen, or Libya. Fifty years after six days of war, the absence of peace between Israelis and Palestinians is part of an imperfect status quo that many have come to accept and expect.

Richard N. Haass

Richard N. Haass, President of the Council on Foreign Relations, previously served as Director of Policy Planning for the US State Department (2001-2003), and was President George W. Bush's special envoy to Northern Ireland and Coordinator for the Future of Afghanistan. He is the author of A World in Disarray: American Foreign Policy and the Crisis of the Old Order.

*  *  *

Xem bài liên hệ cùng chủ đề, click vào đây
Xem bài trang Kiến thức, tài liệu, click vào đây
Trở về trang chính: http://www.nuiansongtra.net